باد فتق یکی از عارضههایی است که سن و سال نمیشناسد. این عارضه ممکن است برای هر فردی رخ دهد و مدتی زندگی او را مختل کند. با اینکه میشود با این بیماری سالها بدون مشکل زندگی کرد، اما در مواقعی خاص ممکن است ما نیاز به جراحی داشته باشیم تا اندام آسیبدیده از دست نرود. فتق مختص به آقایان نیست و بسیاری از خانومها نیز میتوانند دچار این بیماری شوند. 

فتق یا Hernia چیست؟

هر نوع بیرونزدگی یا خارج شدن عضو، فتق محسوب میشود. طبق تعریفی دیگر به تغییر و جابجایی اعضای بدن به اعضای مجاور و حفرهها فتق گفته میشود. در اکثر موارد باد فتق در قفسه سینه، کشاله ران و قسمت فوقانی ران بروز میکند.

معمولا در این عارضه یک ناحیه یا بافت از بافت ضعیفتر خود بیرون میزند. فتقهای مزمن معمولا از ناحیه شکمی بیرون میزنند. فتق به طور معمول چیزی نیست که زندگی افراد را تهدید کند. با این حال به خودی خود درمان نمی شوند. به همین خاطر باید برای درمان آنها اقدام نمود و در صورت لزوم آنها را جراحی کرد. 

فتق شکم چیست؟

اگر این بیرونزدگی در ناحیه شکم رخ دهد، آن را فتق شکم مینامیم. دلیل آن هم این است که معمولا شکم نسبت به دیگر اعضا، دارای بافتهای ضعیف بیشتری است. به همین علت بیشتر بیرونزدگیها از این ناحیه رخ میدهد. 

بررسی انواع فتق

به نقل از drdr.ir باد فتق دارای انواع مختلفی است که می توان بشرح ذیل، آن ها را نام برد.

فتق اینگوینال (Inguinal hernia)

این نوع از فتق در کیسه بیضه یا کشاله ران ایجاد میشود. به همین دلیل، در مردان بیش از زنان شایع است زمانی که قسمتی از روده یا بافت چربی به قسمتی ضعیفتر فشار میآورند، این نوع از فتق رخ میدهد. نام دیگر آن فتق مغبنی یا کشاله ران است. 

فتق شکافی

این نوع بیشتر در افرادی که عمل جراحی را پشت سر گذاشتهاند، رخ میدهد. در این مورد، بافتها به قسمت شکافتهشده فشار میآورند. 

فتق رانی (Femoral hernia)

این بیرونزدگی در بالای ران ایجاد میشود. توده فمورال معمولا به شکلی است که با فشار آوردن ناپدید میشود؛ انگار که اصلا وجود نداشتهاست. این بیرونزدگی حاصل از باد فتق ، در زنان بیش از مردان دیده میشود. 

فتق نافی (Umbilical hernia) 

از برآمدگی در اطراف ناف رخ میدهد و حامل چربی یا بخشی از بافت روده است. کودکان زیر 6 ماه بیشتر از دیگران به این عارضه دچار میشوند. 

برای فتقها میشود یک دستهبندی فرعی دیگر نیز تعریف کرد. 

• فتق بیرونی: مربوط به زمانی است که بافت ماهیچه بیرون زده باشد و از روی پوست مشخص شود. 
• فتق درونی: زمانی که بیرون زدگی به سمت داخل بدن باشد چیزی حفره مانند ایجاد کند. 

یک دستهبندی فرعی دیگر نیز برای انواع باد فتق وجود دارد.

• فتق اینکارسره: زمانی که فتق با فشار به حالت قبلی خود برنمیگردد.
• فتق مختنق: زمانی که نوع اینکارسره، جریان خونی بافتها هم قطع کند با مختنق یا استرنگوله روبرو هستیم. در صورت عدم درمان این نوع، مرگ نیز میتواند رخ دهد. 

چرا فتق ایجاد میشود؟ (بررسی علل بروز فتق)

ضعف عضله و فشار، دو عامل اصلی و مهم برای بروز این مشکل هستند. علت این عارضه هر چه باشد در روند آن نیز موثر است. برای مثال یک فتق میتواند به سرعت گسترش یابد و نوعی دیگر با توجه به علت بروز خود سالها طول بکشد تا در بدن پیشروی کند. 

همانطور که پیشتر توضیح داده شد، نواحی شکم دارای بافت ضعیفتری هستند. به همین دلیل عارضه باد فتق بیشتر در این ناحیه رخ میدهد. فتق سن و جنسیت نمیشناسد. این عارضه ممکن است برای هر فردی و در هر سنی اتفاق بیفتد. منشا این مورد در کودکان معمولا مادرزادی است. 

در بزرگسالان، افرادی که کارهای سنگین انجام میدهد ممکن است با این عارضه روبرو شوند. ضعف طبیعی بدن، وجود مشکلاتی در دفع و … نیز میتواند دلیل فتق باشد. 

علائم فتق شکم چیست؟

نشانه این بیماری بسیار واضح و مشهود است. یک توده بیرونی یا درونی در ناحیهای از بدن نشان دهنده آن میباشد. این بیماری میتواند دردهای شدیدی ایجاد کند. در برخی از موارد جراحی اورژانسی برای باد فتق لازم است تا بیمار به زندگی برگردد. مهمترین علائم فتق شکم عبارتند از:

• درد در حد فاصل شکم تا ران (که هنگام خم شدن یا بلند کردن اجسام سنگین بیشتر بروز میکند.)
• وجود توده یا برآمدگی دردناک ناحیه گفتهشده
• درد قفسه سینه
• وجود توده دردناک در ناحیه بیضه در آقایان
• درد شکمی
• احساس سنگینی غیرطبیعی در شکم
• مشکل بلعیدن
• سوزش یا احساس درد در محل زخم و بخیه

آیا فتق خطرناک است؟

سوالی که اکثر بیماران در رویایی را با این عارضه میپرسند این است که “آیا فتق خطرناک است؟” به طور کلی بیرونزدگی نمیتواند شما را تهدید کند اما با این حال جواب پرسش شما به شدت وابسته به این موضوع است که نوع بیماری باد فتق ، کدام است. 

برخی از انواع این بیماری به شدت خطرناک هستند، در همان مرحله اول باید درمان شود. این کار به وسیله جراحی اورژانسی انجام خواهد شد. به اصطلاح پزشکی مدت زمانی که شما هنوز فرصت دارید عضو از دست را نجات دهید زمان طلایی گفته میشود. اگر این زمان طلایی از دست برود شما با خطرات جدی روبرو خواهید بود که یکی از آنها مرگ است. 

چگونه از بروز باد فتق جلوگیری کنیم؟ 

اکثر بیرونزدگیها خطرناک نیستند و میشود با آنها زندگی کرد. حتی با وجود اینکه این عارضه با گذشت زمان درمان نشوند. ما شاید در از بین بردن ضعف عضلانی، نتوانیم کار موثری به معنای واقعی کلمه انجام دهیم؛ اما میتوانیم فشار بر روی عضلات را به سادگی کم کنیم. 

نکشیدن سیگار، پرهیز از تنش به هنگام اجابت مزاج و آوردن فشار بیش از حد، بلند نکردن اجسام بسیار سنگین با توجه به ظرفیت بدنیمان و حفظ وزن بدن در حالت نرمال، از راههای پیشگیری باد فتق هستند. 

درمان فتق چگونه انجام خواهد شد؟

بخشی از درمان فتق کاملا بستگی به شما دارد. برای مثال تغییر سبک زندگی و داشتن تغذیهای سالم میتواند به بهبودی بیماری در شما کمک کند. تمریناتی نیز برای بهتر شدن وضعیت شما وجود دارند که میتوانید انجام دهید. 

درمان دارویی خاصی برای آن نیست اما به تجویز پزشک ممکن است برخی مسکنها برای شما تجویز شود. در موارد اورژانسی یا تسریع روند پیشروی بیماری ممکن است پزشک معالج شما تصمیم به جراحی بگیرد که به عنوان راهکار آخر مطرح میشود. جراحی باز یا لاپاروسکوپی، دو روش اصلی برای درمان در چنین موقعیتی هستند. 

باد فتق درمان خاصی ندارد و تنها در مواد اضطراری میتوان آن را جراحی کرد. برای جلوگیری از ایجاد این مشکل به بدن خود فشار بیش از اندازه نیاورید و سیگار کشیدن را کنار بگذارید.  نوزادان نیز ممکن است به شکل مادرزادی به گونههایی خاص از این بیماری مبتلا شوند که مورد خطرناکی نیست. 

داروهای مسکن برای درمان شما نیستند و تنها شدت درد را کم میکنند. پس با استفاده آنها خودتان را گول نزنید و راهکارهای بهتری مثل تغییر سبک زندگی و انجام تمرینات پزشکی را پیش بگیرید.