محمود لاری دشت بیاض در گفت‌وگو با ایسنا در خصوص اهمیت و جایگاه سیستم حسابداری و حسابرسی در اقتصاد اظهار کرد: نظارت مالی به معنای دقت بر پیشروی مسائل بر اساس سیاست‌گذاری و قواعد تعیین شده است و یکی از ارکان مهم نظام راهبری است.   یکی از مشکلات اساسی که در جامعه ما وجود دارد، اهمیت ندادن به سیستم‌های مالی، حسابداری و حسابرسی است. به عنوان مثال، خیلی از شرکت‌های خصوصی که به تازگی تاسیس می‌شوند به این دلیل که تعریف درستی از ساختار مالی، حسابداری و حسابرسی ندارند، به صورت تخصصی به این مسائل نمی‌پردازند و نهایتا بعد از گذشت چند سال از فعالیت شرکت، دچار یک ضرر اقتصادی چشمگیر می‌شوند.

سیستم حسابداری مهمترین زیرساختی است که باید در هر نظام کسب‌وکار وجود داشته باشد

وی افزود: فعالان حوزه اقتصاد باید بدانند که یکی از ارکان اساسی نظام اقتصادی، ساختارهای مالی از جمله حسابداری و حسابرسی است و این موارد از اهمیت زیادی برخوردارهستند. حسابرسی از این جهت حائز اهمیت است که رویدادهای مالی را به موقع شناسایی، طبقه‌بندی و ثبت می‌کند. به عبارت دیگر، حسابرسی اطلاعات اقتصادی شرکت را جهت تصمیم‌گیری بهتر هیات مدیره گردآوری کرده و در اختیارشان قرار می‌دهد. به همین دلیل بنده معتقدم سیستم حسابداری مهمترین زیرساختی است که باید در هر نظام کسب‌وکار وجود داشته باشد.

عدم موفقیت بنگاه‌های اقتصادی بی‌توجهی به سیستم حسابرسی است

عضو هیات علمی دانشکده علوم اداری و اقتصاد دانشگاه فردوسی عدم موفقیت سازمان‌ها و بنگاه‌های اقتصادی را ساده انگاری موضوع حسابرسی دانست و بیان کرد: دلیل اینکه بیش از ۵۰ درصد از بنگاه‌های اقتصادی در کارشان به موفقیت نرسیده‌اند، عدم توجه به سیستم حسابرسی و بی‌اهمیت شمردن آن است. حتی دلیل نفوذهای مالی و اختلاس‌های شکل گرفته در شرکت‌های مختلف نیز از عدم توجه کافی به سیستم‌های حسابرسی سرچشمه می‌گیرد. اگر سیستم حسابرسی به صورت منظم و دائم گزارش‌های مالی را ثبت کرده و گزارش دهد، هیچ فراز و نشیب مالی، اختلاس و یا ضایع شدن حق افراد صورت نخواهد گرفت. هر مشکل مالی، دزدی و یا اختلاسی که در بنگاه‌های اقتصادی خصوصی و دولتی رخ می‌دهد به این دلیل است که سیستم حسابداری و حسابرسی وظیفه‌اش را به درستی انجام نداده و به آنها به اندازه کافی توجه نشده است.

شرط موفقیت در بنگاه‌های اقتصادی کشور توجه لازم و کافی به سیستم‌های حسابداری و حسابرسی است

لاری ادامه داد: شرط موفقیت در بنگاه‌های اقتصادی کشور توجه لازم و کافی به سیستم‌های حسابداری و حسابرسی است. حسابداری به دلیل گزارشگری به موقع، ثبت رویدادها و طبقه‌بندی اطلاعات و بررسی میزان تطبیق پیشروی مسائل مالی و اقتصادی بر مبنای قوانین و استانداردهای مشخص شده، حائز اهمیت است. اگر این دو سیستم به خوبی در بنگاه‌های اقتصادی به کار گرفته نشوند، اعتماد جامعه نسبت به سرمایه‌گذاری سلب خواهد شد. در سال ۲۰۰۰ میلادی دو شرکت آمریکایی معروف در حوزه بورس به دلیل نادیده گرفتن سیستم‌های حسابداری و حسابرسی دچار ورشکستگی و خسارت‌های زیادی شدند که از این اتفاق با عنوان “رسوایی حسابداری” یاد می‌شود. پس از آن اتفاق، دولت آمریکا برای جلب دوباره اعتماد مردم به سرمایه‌گذاری و تقویت نظام راهبری اقتصادی، به وضع قوانین جدید و سخت‌گیرانه‌ای پرداخت که این اتفاق موجب جان گرفتن دوباره بورس در آمریکا شد. این مسئله به تنهایی نشان دهنده قدرت اثرگذاری سیستم حسابداری و حسابرسی است.

یکی از ریسک‌هایی که در ساختار مالی وجود دارد، ریسک تبانی است

وی اضافه کرد: یکی از وظایف مدیران این است که ریسک‌ها را شناسایی کرده و سپس به مدیریت آن‌ها بپردازد. یکی از ریسک‌هایی که در ساختار مالی وجود دارد ریسک تبانی است، ریسک تبانی می‌تواند موجب پیدایش ریسک‌های دیگری از جمله ریسک‌های ذاتی شود که به هیچ وجه قابل کنترل نخواهند بود. در فرآیند حسابداری، نظامی وجود دارد به نام ساختار کنترل‌های داخلی. یکی از وظایف مدیر این است که ریسک‌ها را شناسایی کرده و سپس به مدیریت آن‌ها بپردازد. نظام کنترل‌های داخلی که حاکم بر هر ساختاری است به تفکیک وظایف پرداخته و یک سیستم خود کنترل را ایجاد می‌کند. نظام کنترل داخلی شاید توانایی کنترل ریسک‌های ذاتی را نداشته باشد اما می‌تواند مانع پیدایش چنین ریسک‌هایی بشود. یکی از وظایف نظام‌های کنترل داخلی این است که مانع ایجاد تحریف در امور اقتصادی و مالی می‌شوند و حتی اگر تحریفی نیز صورت بگیرد وظیفه پوشش و جبران آن تحریف را دارند.

یکی از مهمترین دلایلی که برای اداره فعالیت‌های اقتصادی به حسابرسی نیاز داریم، بحث تضاد در منافع است

عضو هیات علمی دانشکده علوم اداری و اقتصاد دانشگاه فردوسی مشهد با بیان بحث ” تضاد در منافع ” و تاثیر آن در سیستم حسابداری گفت: یکی از مهمترین دلایلی که برای اداره فعالیت‌های اقتصادی به حسابرسی نیاز داریم، بحث تضاد در منافع است. از زمانی که شرکت‌ها و سازمان‌های اقتصادی گسترش یافته و مدیران از مالکان جدا شدند موضوع تضاد در منافع به وجود آمد. حضور یک حسابرس مستقل و دارای صلاحیت در جهت نظارت بر اینکه  مدیران و مسئولان بخش‌های مختلف یک سازمان اقتصادی اهداف‌شان را در مسیر سود و منفعت خود سازمان و مالکان اصلی به کار ببرند و نه منفعت شخصی خودشان، یک امر کاملا ضروری در هر شرکت و سازمان اقتصادی است. برای افزایش استقلال فرد حسابرس، در شرکت و یا سازمان کمیته‌ای تشکیل می‌شود به نام کمیته حسابرسی که اعضاء این کمیته افراد غیرموظف هیأت مدیره و یک یا چند فرد از خارج از شرکت یا سازمان هستند  که در حسابداری و حسابرسی تخصص دارند.

لاری همچنین با توضیح بحث چرخش حسابرسی عنوان کرد: همچنین بحث دیگری مطرح است به نام چرخش حسابرسی.  بر اساس این طرح، حسابرس هر چهار سال جا به جا شده و این امر در جهت تقویت ساختار حسابرسی صورت می‌گیرد. مسئله دیگر این است که نظام تشویق و تنبیه در هر شرکت و سازمان اقتصادی تنها گریبان‌گیر هیات مدیره نشده و حسابرس نیز باید پاسخگوی ضرر و زیان‌های وارد شده بر شرکت یا سازمان باشد زیرا احتمال دارد که مشکل پیش آمده در نتیجه گزارش نادرست حسابرس باشد.

وی افزود: البته در شرکت‌ها و سازمان‌های دولتی حسابرس‌ها به شکل مستقل دیده نمی‌شوند و نقش نظارت بر روند فعالیت اقتصادی‌شان بر عهده دیوان محاسبات است که دیوان محاسبات نیز تحت کنترل مجلس شورای اسلامی است. دیوان محاسبات موظف به بررسی ” حسابرسی رعایت ” است. حسابرسی رعایت به معنای کنترل رعایت قوانین و مقررات است و بخش زیادی از وظایف این دیوان کنترل رعایت قانون بودجه است. بنابراین بسیاری از ساختارهای دولتی تنها دارای حسابرسی دیوان محاسبات هستند و حسابرسی مستقلی ندارند.

سیستم حسابداری و حسابرسی صاحبکار خود را جامعه می‌داند

عضو هیات علمی دانشکده علوم اداری و اقتصاد دانشگاه فردوسی در ادامه اظهار کرد: سیستم حسابداری و حسابرسی صاحبکار خود را فرد یا افراد مشخصی نمی‌داند بلکه صاحبکار خود را جامعه می‌داند. این مسئله بدین معنی است که تبعات عملکرد سیستم حسابداری و حسابرسی، جامعه را تحت تاثیر قرار می‌دهد و دولت، سهامداران، مصرف کننده کالا، محیط زیست و… نیز بخشی از این جامعه هستند.

لاری خاطرنشان کرد: اگر نرخ مالیات در فضای کسب‌وکار را ۲۵ درصد در نظر بگیریم بدین معنی است که یک چهارم از سرمایه حاصل شده متعلق به دولت است و بدین صورت دولت نیز در آن شرکت و یا سازمان ذی‌نفع محسوب می‌شود. پس اگر سیستم کسب‌وکار بتواند به درستی فعالیت خود را پیش ببرد دولت نیز می‌تواند به نحو مطلوبی به وظایف اقتصادی خود بپردازد. غول‌های اقتصادی که به صورت غیرمجاز و زیرزمینی فعالیت می‌کنند، عملیات مالی‌شان را در بستری پیش می‌برند که گزارش صحیحی از روند عملکردشان ارائه نمی‌دهد و بدین دلیل ردیابی نمی‌شوند. اگر تمامی شرکت‌ها و سازمان‌ها در ارائه گزارش‌های مالی‌شان شفافیت داشته باشند و در زمان مناسبی گزارش‌هایشان را ارائه دهند، سایر نهادهایی که به شکل زیرزمینی و غیرمجاز فعالیت می‌کنند و از پرداخت مالیات فراری هستند به سادگی ردیابی خواهند شد.

مهمترین رکن در معاملات و عملکردها، حسابداری و گزارش‌های مالی است

وی عنوان کرد: نظام حسابداری زبان تجارت در اقتصاد است. بنابراین مهمترین رکن در معاملات و عملکردها حسابداری و گزارش‌های مالی است. از این‌رو، اگر ساختار مالی و حسابداری که زبان تجارت محسوب می‌شود به درستی فعالیت کند، سایر مسائل نیز راه مطلوب و صحیحی را در پیش خواهند گرفت و رونق اقتصاد جریان می‌گیرد.

عضو هیات علمی دانشکده علوم اداری و اقتصاد دانشگاه فردوسی با بیان اینکه سیستم حسابداری و حسابرسی به حمایت احتیاج دارد، اظهار کرد: سیستم حسابداری و حسابرسی احتیاج به حمایت دارد اما متاسفانه حمایت‌های لازم در این زمینه وجود ندارد. در ساختار مالی دستور به نظارت‌هایی در خصوص این سیستم داده شده است اما در عمل هیچ نظارت و یا حمایت و پشتیبانی نیست. بنابراین یکی از ضعف‌های سیستم حسابداری و حسابرسی این است که هیچ حمایتی از افرادی که به خوبی در این زمینه کار کرده و پشتکار لازم را دارند، نمی‌شود.

منبع:ایسنا