از سال ۲۰۰۳ به پیشنهاد انجمن بین‌المللی پیشگیری از خودکشی و با همکاری رسمی سازمان بهداشت جهانی، دهم سپتامبر هر سال به‌عنوان روز پیشگیری از خودکشی انتخاب شده و چند سالی است که در ایران نیز شاهد برگزاری جلسات و نشست‌های تخصصی در خصوص پیشگیری از این معضل هستیم.

سازمان جهانی بهداشت می‌گوید هر سال حدود ۸۰۰ هزار نفر در دنیا بر اثر خودکشی جان خود را از دست می‌دهند و می‌گویند در هر ثانیه یک خودکشی ناموفق در جهان انجام می‌گیرد که این آمار بسیار نگران‌کننده است و به نوعی در نوشتار همین پاراگراف چند نفر در گیتی خودکشی کرده‌اند و تا پایان گزارش به چند صد نفر می‌رسند.

خودکشی دهمین عامل مرگ و میر در جهان است و مشکلات اقتصادی، اختلالات روانی به‌ویژه افسردگی، عوامل خانوادگی و اجتماعی و شکست‌های عاطفی همگی از عوامل زمینه‌ساز خودکشی در افراد هستند. روش‌های خودکشی در بسیاری از کشورهای خارجی بیشتر با سلاح گرم و در ایران حلق‌آویز کردن، سقوط از ارتفاع و مسمومیت با سموم، دارو و غیره است.

لرستان همواره در آمار خودکشی جزو استان‌های بالانشین بوده و طبق آمار رسمی در کنار ایلام، کرمانشاه، همدان و خوزستان پنج استان با بیشترین آمار خودکشی هستند.

با اینکه سال گذشته دانشگاه علوم پزشکی لرستان به عنوان پایلوت طرح ملی پیشگیری از خودکشی انتخاب شد اما امسال چند خودکشی را در خرم‌آباد دیده‌ام که حتی خانواده، اطرافیان و دوستان آنان نیز شوکه شده و تاکید می‌کردند که هرگز چنین پایانی را برای آن شخص تصور نمی‌کرده‌اند و به ظاهر مشکلی نداشته است.

علت خودکشی پسرم که نمی‌دانم چیست آزارم می‌دهد!

پدر یک جوان که در شرف ازدواج بود با اشاره به خودکشی پسرش به ایسنا گفت: ما مشکل مالی نداریم و فرزندم نیز به گواه فامیل و دوستانش خیلی آدم خوبی بوده و همه از این اقدام او متعجب هستیم.

وی ادامه داد: تا روزی که بمیرم علت خودکشی پسرم که آن را نمی‌دانم آزارم می‌دهد و همواره چهره آرام او جلوی چشمم است و در حالی که باید خودمان را برای مراسم عروسی آماده می‌کردیم، سیاه‌پوش شدیم.

او گفت: پسرم داغی بر دل ما گذاشت که من و مادرش تا روزی که زنده هستیم، رنگ خوشی را نخواهیم دید و مادرش حداقل ۲۰ سال پیرتر و کمرش خمیده شده است.

هر سال برنامه‌هایی در این استان برای جلوگیری از خودکشی اجرا می‌شود اما آمار نه‌تنها کم نشده بلکه بیشتر هم می‌شود و لرستان مثل بسیاری از آمارهای منفی دیگر، بالانشین جدول کشور است.

سن خودکشی پایین آمده است

کرم یاری، مدیرکل بهزیستی لرستان گفت: یکی از ناهنجاری‌های اجتماعی که در طول تاریخ دامنگیر جامعه بشری بوده، مسئله خودکشی است و طبق آمار سازمان بهداشت جهانی، سالانه بیش از پنج میلیون نفر در جهان اقدام به خودکشی می‌کنند که تقریبا پانصد هزار مورد آن منجر به مرگ می‌شود.

وی ادامه داد: در هر ثانیه یک خودکشی ناموفق در جهان انجام می‌گیرد و این روش مهمترین سبب مرگ جوانان ۱۵ تا ۲۵ سال است. هرچند طبق آمار، خودکشی در ایران به مراتب نسبت به سایر کشورهای کمتر است اما متأسفانه در سال‌های اخیر این آمار رو به افزایش نهاده و سن خودکشی هم به مانند اعتیاد و سایر آسیب‌های اجتماعی کاهش یافته است.

متاسفانه دیده شده که سن آسیب‌های اجتماعی پایین آمده و حتی برخی از این آسیب‌ها می‌تواند پایه‌ساز آسیب دیگری باشد.

خودکشی به هر نحو حرام و از گناهان کبیره است

حجت‌الاسلام والمسلمین بیرانوند امام جمعه بیرانشهرگفت: به تعبیر قرآن‌کریم، صبر و نماز مهم‌ترین سرمایه انسان در بحران‌ها و تلاطم‌های زندگی است و رهبر عظیم‌الشأن انقلاب فرمود: «انسان در هر شرایطی به نماز محتاج است و در عرصه‌‎های خطر محتاج‌تر».

وی تاکیدکرد: خودکشی به هر نحو حرام و از گناهان کبیره است و امام صادق(ع) فرمود: «هرکس عمداً خودکشی کند همیشه در آتش جهنم خواهد بود».

بیرانوند با اشاره به نکوهش خودکشی از دیدگاه قرآن، خاطرنشان کرد: خداوند متعال در آیه ۲۹ سوره مبارکه نساء فرمود: «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ… َلاَ تَقْتُلُواْ أَنفُسَکُمْ إِنَّ اللّهَ کَانَ بِکُمْ رَحِیمًا: ای کسانی‌که ایمان آورده‏‌اید… خودتان را مکشید زیرا خدا همواره با شما مهربان است» و در آیه ۵ سوره مبارکه انشراح نیز فرمود: «فَإِنَّ مَعَ الْعُسْرِ یُسْرًا: پس بدان که با دشواری آسانی است» و در آیه ۵۵ سوره مبارکه حجر فرمود: «قَالُواْ بَشَّرْنَاکَ بِالْحَقِّ فَلاَ تَکُن مِّنَ الْقَانِطِینَ؛ گفتند ما تو را به حق بشارت دادیم پس از نومیدان مباش.»

امام جمعه بیرانشهر تاکید کرد: مهم‌ترین دلیل اقدام به خودکشی جهل و نادانی به پیامدهای شوم این پدیده ناپسند است و رسانه‌ها و نهادهای فرهنگی باید ادله حرمت خودکشی در دین اسلام و  آثار منفی فردی و اجتماعی آن ‌را بیان کنند و از طرفی باید امید به زندگی را در جامعه افزایش دهند.

وی ادامه داد: ترویج و گسترش اموری که به تقویت باورهای دینی می‌انجامد نقش مهمی در کاهش انحرافات اخلاقی و آسیب‌های اجتماعی به‌ویژه خودکشی ایفا می‌کند.

نبودن را مهم‌تر از بودن حس می‌کنند

فرهاد طارمیان، رئیس اداره مشاوره و سلامت‌روان دانشجویان وزارت بهداشت در این خصوص اظهار کرد: خودکشی به منزله یک آسیب روانی‌ـ اجتماعی، کتب و منابع علمی بسیاری را به خود اختصاص داده اما در ساده‌ترین کلام باید گفت خودکشی مرگی آگاهانه است که فرد با قصد قبلی برای رها کردن خود از یک درد که عمدتاً روانی و در برخی موارد جسمانی بوده، مبادرت به انجام آن می‌کند.

وی در خصوص اینکه آیا پیشگیری از خودکشی امکان‌پذیر است؟ تاکید کرد: این رفتار با برنامه‌ریزی در سطح ملی، منطقه‌ای، استان، شهر و حتی در سطح خانواده و خود فرد قابل پیشگیری است، اما باید در ابتدا نشانه‌ها و علائمی را که فرد قبل از دست زدن به این رفتار از خود نشان می‌دهد، بشناسیم.

طارمیان افزود: جالب است بدانیم بیشترین افراد مورد اعتماد برای درد دل کردن در بین کسانی که قصد خودکشی دارند، دوستانشان هستند و به همین دلیل است که نقش هم‌کلاسی‌ها، دوستان، همسالان و هم‌خوابگاهی‌ها که در دانشگاه‌ها به آن‌ها گروه همتایاران سلامت روان می‌گوییم در پیشگیری از خودکشی بسیار اهمیت دارد.

رئیس اداره مشاوره و سلامت‌روان دانشجویان وزارت بهداشت، خودجرحی یا آسیب عمدی به خود را یکی‌از رفتارهای پُرخطر در دانشجویان دانست و افزود: این رفتار اغلب مورد غفلت قرار می‌گیرد و متأسفانه در مواردی توسط خانواده یا دوستان بی‌اهمیت تلقی می‌شود اما همین مقدمه‌ای است برای حرکت به سمت خودکشی، خودجرحی، یعنی آسیب رساندن تعمدی به قسمتی از بدن که یکی‌از متداول‌ترین آن‌ها ایجاد برش و جراحت‌های سطحی یا عمقی بر روی بدن با استفاده از ابزار تیز و برنده است که بیشتر این جراحت بر روی مچ دست‌ها، ساعد و پاهاست، یکی دیگر از رفتارهای خودجرحی متداول ایجاد سوختگی با وسایل داغ ازجمله سیگار است.

وی تصریح کرد: این رفتار که به آن «خودجرحی بدون قصد خودکشی» نیز می‌گویند، پدیده شناخته شده‌ای است که با عوامل بسیار زیادی ازجمله ناتوانی در تنظیم هیجانات و عواطف و ناتوانی در مقابله با استرس‌ها و فشارهای محیطی در ارتباط است؛ اما نکته مهم آن است اگر مداخله به موقع برای رفتارهای خودجرحی نداشته باشیم، احتمال بروز خودکشی در سال‌های بعد افزایش می‌یابد.

دلیلی برای تلاش و انگیزه در زندگی نمی‌بینم

طارمیان اضافه کرد: به واقع برخی از محققان معتقدند رفتار خود جرحی و خودکشی دو سر یک طیف هستند که در نهایت افرادی که دست به خودجرحی می‌زنند، ممکن است به طرف خودکشی حرکت کنند، نکته این که رفتار خودجرحی به طور معمول در سنین  ۱۳ تا ۱۵ سالگی و در دوره نوجوانی و دوران دانش‌آموزی آغاز می‌شود و ممکن است تداوم آن در سال‌های دانشجویی دیده شود.

رئیس اداره مشاوره و سلامت‌روان دانشجویان وزارت بهداشت افزود: در افرادی که قصد خودکشی دارند ابتدا فرد در صحبت‌های خود به یأس، ناامیدی، دل بریدن از زندگی اشاره می‌کند و جملاتی مانند زندگی برای من معنایی ندارد و دلیلی برای تلاش و انگیزه در زندگی نمی‌بینم، در صحبت‌های او شنیده می‌شود.

وی ادامه داد: تداوم این احساسات تا جایی که گویی زندگی فرد دچار پوچی و بی‌معنایی شده نیز یک نشانه دیگر است، نشانه دوم مشاهده علائم احساس گناه و تقصیر شدید در فرد است، حتی این احساس در موضوعات بی‌ربط به او نیز دیده می‌شود که این حالت معمولاً در افراد مبتلا به افسردگی شدید بیشتر مشاهده می‌شود.

طارمیان بیان کرد: سومین نشانه این است که فرد در بیانات خود ابراز می‌کند اگر او نباشد، خانواده، نزدیکان، دوستان و عزیزان وی راحت‌تر خواهند بود، این فرد خود را باری بر دوش خانواده حس کرده و تصور می‌کند تنها مصرف‌کننده است و چون تأیید اجتماعی لازم را نمی‌گیرد، به این نتیجه می‌رسد که هر چه انجام می‌دهد بی‌فایده است و نبودنش را مهم‌تر از بودنش حس می‌کند.

ازدیاد مسومیت با قرص برنج و عدس

محمدرضا نیکبخت، رئیس دانشگاه علوم پزشکی لرستان در این خصوص اظهار کرد: آمار خودکشی در این استان زیاد است و تقریباً رتبه چهارم یا پنجم کشور را داریم.

وی با بیان اینکه اقدام به خودکشی در بانوان و خودکشی در آقایان بیشتر است، اضافه کرد: در لرستان معمولاً خودکشی با سموم کشاورزی مثل قرص برنج یا قرص عدس در سن‌های مختلف انجام می‌شود که در این راستا شستشوی معده و حتی راهکارهای دیگر هم برای نجات این افراد جوابگو نیست.

خودکشی در افرادی که مدرک تحصیلی پایین دارند، بیشتر است

نیکبخت با بیان اینکه هرچند سن افراد بالاتر می‌رود اقدام به خودکشی کمتر می‌شود، افزود: ولی در سن بالا خودکشی موفق بیشتر است، معمولا سن جوان بین ۱۵ تا ۲۰ سال است و خودکشی در افرادی که مدرک تحصیلی دیپلم و پایین‌تر دارند، بیشتر است.

رئیس دانشگاه علوم پزشکی لرستان در ادامه گفت: قبل از ورود کرونا به کشور شدت خودکشی بیشتر بود و در حال حاضر این آمار کاهش پیدا کرده است. برای کاهش این آمار با دستگاه‌های مرتبط هماهنگی‌های لازم صورت گرفته که در این زمینه بهزیستی استان باید به صورت محرمانه و ماهیانه آمار اقدام به خودکشی را به ما اعلام کند.

وی با تاکید بر اینکه دوره‌های آموزشی برای مددجویان و خانواده‌های آنان از طرف بهزیستی برگزار شود، گفت: دستگاهی دیگری که می‌تواند در این زمینه به ما کمک کند نیروی انتظامی است که باید ارسال اطلاعات و آمار را به موقع اعلام کند و در این راستا جلسات پیشگیری از خودکشی را داریم که به صورت فصلی در بهداشت استان برگزار و انتظار می‌رود نیروی انتظامی استان در این طرح فعالانه شرکت کند.

نیکبخت تاکید کرد: باید برخورد جدی با عرضه‌کنندگان داروهای غیرقانونی توسط نیروی انتظامی صورت بگیرد که شاهد کاهش آمار خودکشی در استان باشیم و آن را به صفر برسانیم.

پیشگیری از آسیب‌ها فقط به جلسات محدود نشود

محمود ثمینی معاون سیاسی، امنیتی و اجتماعی استانداری لرستان در این خصوص اظهار کرد: ضرورت دارد ریشه‌های خودکشی و آسیب‌ها را در استان پیدا کنیم و از ظرفیت خیرین غافل نشویم و همه دستگاه‌های اجرایی و متولی امر و خیرین در نجات جان انسان‌ها کوشا باشند.

وی با بیان اینکه آسیب‌شناسی خودکشی توسط علوم پزشکی و بهزیستی لرستان انجام و وظایف دستگاه‌ها در این راستا مشخص شود، اضافه کرد: چه اتفاقی رخ می‌دهد که ظرفیت افراد ناخودآگاه پر شده و دست به خودکشی می‌زند که هم برای خانواده و هم جامعه، تاسف‌بار است.

ثمینی تاکید کرد: نباید مطرح کردن این موضوعات فقط به جلسات محدود شود بلکه باید این موارد در جامعه مطرح و برای آن چاره‌اندیشی کرد.

به گزارش ایسنا، سبقه خودکشی  به اندازه قدمت انسان است، شاید روش آن تغییر کرده باشد اما تقریباً در تمامی جوامع قتل نفس رخ می‌دهد که این موضوع در اسلام حرام و ممنوع است.

انتهای پیام

منبع:ایسنا