اسکلرودرمی به عنوان یک بیماری خودایمنی شناخته شده که در نتیجه آن سیستم ایمنی به اشتباه به بافت‌های همبند سالم بدن حمله می‌کند. بافت‌های همبند نقش حیاتی در حفظ یکپارچگی بدن دارند و به اندام‌ها و عضلات بدن انسان قدرت و شکل می‌دهند. بیماری اسکلرودرمی منجر به ضخیم شدن و یا سفت شدن بافت‌های همبند شده که علائمی از جمله تورم و درد را برای بیمار به همراه دارد. ما در این مطلب قصد داریم بیشتر در مورد این بیماری و علائم ابتدایی آن صحبت کنیم. همراه ما باشید.

اسکلرودرمی چیست؟

اسکلرودرمی(Scleroderma) که با نام systemic sclerosis هم شناخته می‌شود یک اختلال خودایمنی بوده که اساسا بافت‌های همبند و پیوندی بدن انسان را درگیر می‌کند. در دنیای پزشکی به اختصار به این بیماری SS هم گفته می‌شود. اغلب افراد بر این باور هستند که اسکلرودرمی تنها محدود به آسیب‌های پوستی می‌شود، در حالی که این بیماری می‌تواند بر روی عضلات، دستگاه گوارش و حتی سیستم عروق خونی هم تاثیرات منفی داشته باشد. با این حال در عموم این بیماری اغلب به عنوان یک مشکل پوستی شناخته می‌شود.

همان طور که شاید خودتان هم بدانید کلاژن در پوست یکی از اجزای بافت‌های همبند به حساب می‌آید. این بیماری باعث شده که کلاژن سفت‌تر شده و حتی گاها پوست تغییر رنگ بدهد. به علاوه اینکه پوست کلاژن بیش از اندازه‌ای تولید کند.

انواع مختلف بیماری اسکلرودرمی

این بیماری با توجه به شدت و نوع آسیبی که به بافت‌های همبند می‌زند به سه دسته تقسیم شده که عبارت هستند از:

• اسکلرودرمی سیستمیک جلدی محدود(Limited cutaneous systemic scleroderma): در این نوع سیستم ایمنی تنها بافت‌های صورت، دست‌ها و بازوها را به عنوان بافت‌های دشمن و عفونی شناسایی کرده و به این بخش‌های حمله می‌کند.
• اسکلرودرمی سیستمیک جلدی پراکنده(Diffuse cutaneous systemic scleroderma): در این مدل نواحی گسترده‌تری از پوست مانند بالاتنه، بازوها، اندام‌های داخلی و پاها درگیر می‌شوند.
• اسکلرودرمی سینوسی اسکلروز سیستمیک(Systemic sclerosis sine scleroderma): در نوع سیستمیک همان طور که از نامش مشخص است تنها اندام‌های داخلی بدن درگیر شده و پوست آسیبی نمی‌بیند.

علت بیماری اسکلرودرمی چیست؟

این بیماری ناشی از تولید بیش از اندازه کلاژن در پوست بوده که این امر منجر به انباشته شدن این پروتئین در بافت‌های همبند شده که در نتیجه آن سیستم ایمنی به اشتباه به این بافت‌ها حمله می‌کند. هنوز علت دقیقی برای تولید بیش از اندازه کلاژن پیدا نشده، با این حال فاکتورهای زیادی در این امر موثر هستند. به عنوان مثال:

ژنتیک

افرادی که دارای گروهی از ژن‌های خاص باشند بیشتر از سایرین در معرض خطر این بیماری قرار می‌گیرند. در نتیجه اگر این بیماری در خانواده شما رایج باشد به احتمال خیلی زیاد شما هم درگیر آن خواهید شد.

فاکتورهای زیست محیطی

برخی فاکتورهای محیطی مانند ویروس‌ها، داروها، مواد شیمیایی و همچنین مواد مخدر بهانه‌ای برای شروع علائم این بیماری هستند.

مشکلات سیستم ایمنی بدن

همان طور که گفتیم این عارضه یک بیماری خودایمنی بوده که در نتیجه آن سیستم ایمنی به اشتباه به بافت‌های سالم بدن حمله می‌کند. در نتیجه افرادی که مشکلات زمینه‌ای سیستم ایمنی داشته باشند بیشتر در معرض خطر قرار می‌گیرند. به علاوه اینکه افراد مبتلا به این بیماری در کنار اسکلرودرمی علائم بیماری‌های دیگری از جمله پلی‌میوزیت، درماتومیوزیت و آرتریت روماتوئید را نیز تجربه می‌کنند. به چنین شرایطی در دنیای پزشکی سندرم هم‌پوشانی اسکلرودرمی گفته می‌شود.

علائم و نشانه‌های بیماری اسکلرودرمی کدام‌اند؟

علائم این بیماری از فردی به فرد دیگر متفاوت بوده و همچنین با توجه به بخشی از بدن که درگیر شده می‌تواند به شکلی منحصر به فرد ظاهر شود. در ادامه بیشتر در مورد علائم و نشانه‌های این بیماری صحبت می‌کنیم:

علائم پوستی

یکی از اولین علائم پوستی بیماری اسکلرودرمی سفت شدن یا ضخیم شدن بافت‌های همبند پوست است. به علاوه اینکه گاهی اوقات فرد لکه‌های روشن یا تیره‌ای بر روی پوست خود مشاهده می‌کند. این لکه‌ها ممکن است بیضی شکل یا استوانه‌ای باشند. به علاوه اینکه می‌توانند مناطق گسترده‌ای از پوست را درگیر کنند.

بیماری SS منجر به خارش و تورم پوستی شده و گاها باعث شده پوست فرد بیمار براق‌تر از حالت طبیعی به نظر برسد. برخی از بیماران هم وجود لکه‌های قرمز رنگ کوچکی در صورت خود را گزارش کرده‌اند. دقت کنید که سفت شدن پوست ممکن است در ساعد، بازو، سینه، شکم، ساق پا و ران اتفاق بیفتد.

انگشت‌های دست و پا

پدیده رینود(Raynaud’s phenomenon) در نتیجه اسکلرودرمی سیستمیک پوستی محدود ظاهر می‌شود. شرایطی که در آن به علت انقباضات نادرست رگ‌های خونی در انگشتان دست و پا رخ می‌دهد. به علاوه اینکه با وجود این اتفاق ممکن است انگشت‌ها تغییر رنگ داده و گاها سفید، آبی یا قرمز شوند. پدیده رینود منجر به احساس درد و بی‌حسی در دست و پا می‌شود. این پدیده تنها مختص بیماران درگیر SS نیست و در افرادی که اسکلرودرمی ندارند هم دیده شده است.

علائم سیستم گوارشی

بیماری SS می‌تواند بخش گسترده‌ای از سیستم گوارشی را درگیر کند. از طرفی اگر مری درگیر شده باشد به احتمال زیاد سوزش سر در یا مشکل بلع را نیز تجربه می‌کنید. از دیگر علائم گوارشی می‌توانیم به گرفتگی عضلات، نفخ، اسهال و یبوست اشاره کنیم.

علائم سیستم قلب، ریه و کلیه‌ها

همان طور که بالاتر هم گفتیم بیماری SS تنها مختص پوست نشده و بخش‌های دیگری از بدن از جمله کلیه، ریه و قلب را نیز درگیر می‌کند. دقت کنید زمانی که این بیماری به این مرحله می‌رسد می‌تواند خطرات جانی زیادی به همراه داشته باشد. طبق تحقیقات صورت گرفته تنها حدود 5% افرادی که SS دارند درگیر علائم قلبی و مشکلات کلیوی و ریوی می‌شوند.

اگر در زمینه علائم این بیماری به اطلاعات بیشتری نیاز دارید می‌توانید با دکتر روماتولوژی تهران مشورت کنید. به علاوه اینکه برای آشنایی با عوارض بیماری سری به سایت درمانکده بزنید. درمانکده علاوه بر داشتن یک مجله پزشکی کامل، لیست جامعی از پزشکان معتبر را در اختیارتان می‌گذارد. از فوق تخصص زنان گرفته تا متخصص پوست و…

درمان بیماری اسکلرودرمی

سوالی که برای بسیاری از افراد پیش می‌آید این است که آیا بیماری SS قابل درمان است؟ متاسفانه هیچ راهی برای درمان قطعی این بیماری وجود ندارد و راه‌کارهای موجود تنها به منظور کنترل بیماری و کند کردن روند پیشرفت آن دنبال می‌شوند. به طور کلی از روش‌های درمانی می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:

• کورتیکواستروئیدها
• فیزیوتراپی یا کاردرمانی
• داروهای کاهنده فشار خون
• دارو برای کمک به بهبود تنفس
• داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی

دقت کنید که روش‌های درمانی با توجه به شرایط بیمار، نوع بیماری و شدت آن انتخاب می‌شوند.

سخن پایانی

همان طور که دیدید اسکلرودرمی اساسا یک بیماری خودایمنی است. از عوارض رایج این بیماری می‌توانیم به بیماری‌های قلب و عروق، انسداد روده، پوسیدگی دندان‌ها، آرتریت و مری بارت اشاره کنیم. شما می‌توانید برای کنترل این بیماری سبک زندگی خود را تغییر دهید، سیگار نکشید، از پوست خود مراقبت کنید و همچنین سیستم ایمنی بدن‌تان را تقویت کنید.